Μια και έχει την τιμητική της και η εκκλησία του χωριού μας στη Γαλιά σήμερα του Άγιου Γεώργιου, θέλω να πω δυο λόγια για την εκκλησία, άλλα και για δύο ιερείς από το ’35 και μετά, τον Παπαγιάννη και τον Παπαγιώργη.
Θέλω να τονίσω τον ρόλο τους στο τελετουργικό της εκκλησίας, άλλα και την πολύτιμη προσφορά τους στους συγχωριανούς τους.
Ο Παπαγιάννης ιερουργούσε στον παλιό δίκλιτο ναό, που φυσικά προλάβαμε και εμείς οι πιο παλιοί, και ένα διάστημα μαζί με τον Παπαγιώργη.
Ήταν μια πολύ όμορφη εκκλησία βασιλικού Ρυθμού, με διπλή κωνική στενόμακρη οροφή.
Όμως εσωτερικά φαινόταν καμπυλωτές οι δύο αυτές οροφές, με εκατοντάδες ζωγραφισμένα αστέρια σε όλη τη διπλή οροφή!
Δεν είχε ηλεκτρικά φώτα, και στο φως των κεριών, τα αστέρια αυτά έμοιαζαν τη νύχτα με αληθινά!
Είχε ωραία πέτρινα γείσα επάνω στην οροφή, και όμορφα πέτρινα σκαλιστά παραθυράκια, που λειτουργούσαν σαν φωταγωγοί .
Η εκκλησία μας έγινε νέα τρίκλιτη επί Παπαγιώργη το ’65, όμως και οι δυο ιερείς, είχαν καταφέρει τρία βασικά πράγματα.
Να δυναμώσουν την πίστη των πιστών, να κρατήσουν το χωριό ενωμένο στα εύκολα και στα δύσκολα, αλλά να κρατήσουν όμως και πολλά έθιμα του τόπου μας αναλλοίωτα!
Ο τρόπος που ιερουργούσαν στα τυπικά της εκκλησίας, ήταν αυτά που οι ίδιοι βρήκαν από μια παράδοση αιώνων.
Τα τυπικά αυτά, είχαν περισσότερα τελετουργικά από ότι σήμερα, και σε πολλά σημεία είχαν και αρκετά δρώμενα, που έμοιαζαν κάπως με θεατρικά.
Οι ιερείς μας ζούσαν το κάθε τι που αναπαριστούσαν από τα ιερά βιβλία και το ευαγγέλιο, έτσι ανάλογη έβγαινε και η φωνή τους.
Άλλοτε ακουγόταν γοερή σαν κλάμα, άλλοτε τρεμουλιαστή, και άλλοτε χαρμόσυνη!
Αυτό όλο, βοηθούσε να αφομοιώνει καλύτερα ο κόσμος το κάθε τελετουργικό, αφού ήταν σαν να το ζούσε!
Με δάκρυα λοιπόν στα μάτια, και με τρεμουλιαστή φωνή έλεγε ο Παπαγιώργης το “Σήμερα κρεμάται επί ξύλου, ο εν ύδασι την γη κρεμάσας ” .
Αλλιώς όμως ακουγόταν η φωνή του στο “Δεύτε λάβετε φως” και το “Χριστός Ανέστη”!
Τότε οι πιστοί, μετά το Χριστός Ανέστη, έμεναν ως πολύ αργά στην εκκλησία για να ακούσουν όλη την ακολουθία, που γινόταν έξω από το ναό.
Εκείνη την ώρα, τα λόγια που θα πει ο παπάς, θα αφορούν και την επίσκεψη του Χριστού στο Άδη, που θα βρει τις πόρτες κλειστές, από ότι ξέρουμε, και ο Χριστός αναφωνόντας το γνωστό
«Άρατε πύλας», θα δώσει μια δυνατή κλωτσιά στην πόρτα, και θα μπει μέσα.
Αυτό λοιπόν σαν δρώμενο, οι πιο παλιοί το θυμόμαστε.
Θυμόμαστε τον Παπαγιώργη, να κάνει την αναπαράσταση αυτή ζωντανή! Να κρατάει ψηλά με τα δύο του χέρια το ποτήρι με τα Άχραντα Μυστήρια” , και με βροντερή φωνή, να δίνει μια κλωτσιά στην πόρτα της εκκλησίας και να μπαίνει μέσα!
Ήταν τα χρόνια που γυρνούσε κάθε Κυριακή το χώρο του ναού, και ράντιζε με θείο μύρο τους πιστούς, κι εκείνοι έριχναν ψιλά στο δίσκο, που τότε ήταν για την συντήρηση του ναού.
Ήταν η εποχή που τον χορό του Ησαια, στο μυστήριο του γάμου τον έκανε ο παπάς μας έξω από την εκκλησία.
Ο Ησαΐας ήταν τότε σαν κανονικός χορός, αν και δεν συγκαταλέγεται στους χορούς, γιατί οι χοροί ξεχωρίζουν από τον χαρμόσυνο χαραχτήρα τους.
Ο Ησαΐας όμως είναι ενας σοβαρός χορός, όπου χορευόταν έξω από την εκκλησία σε κύκλο.
Το χορό του Ησαΐα τότε τον έσυρε πρώτος ο παπάς με το μαντιλάκι στο χέρι. Πίσω ήταν το ζευγάρι, ο κουμπάρος, και ακολουθούσαν ξαδέρφια, φίλοι και συγγενείς.
Στον χορό κρατούσαν σταυρωτά, ο πρώτος με τον τρίτο, ο τρίτος με τον πέμπτο κλπ, και χόρευαν σε κύκλο, και με τους λυράρηδες να παίζουν στο κέντρο.
Στον χορό αυτό του Ησαΐα, υπήρχαν εκκλησιαστικά λόγια, τα οποία έλεγε τραγουδιστά ο παπάς ένα ένα στίχο, έπαιζαν με τη λύρα οι οργανοπαίχτες τη μουσική, και τα επαναλάμβαναν όλοι οι καλεσμένοι του χορού.
Πρέπει να πούμε, τότε για να γίνει κάποιος παπάς, πρέπει να ήταν καλλίφωνος, και σπουδαγμένος με τους ήχους.
Το βράδι στο τραπέζι του γάμου, τραγούδαγε και ο παπας μαζί με τον κόσμο! Όλοι οι παπάδες τότε, εκτός από καλοί αοιδοί, ήταν και καλοί χορευτες.
Ο παλιός « Ύμνος του Ησαία», είχε τότε τα εξής θρησκευτικά λόγια
Δόξα να ’χει πάσα μέρα, κι ο Yιός με τον Πατέρα
και το Πνεύμα το Aγίο, το ζωαρχικό και θείο.
Δόξα νά ’χουν και τα Τρία, και η Δέσποινα Mαρία
στ’ς ουρανούς χορός και σχόλη, τον κρατούν οι Aποστόλοι.
Δώδεκα ‘ ναι οι Αποστόλοι, στο χορό κρατούνε όλοι.
Δώδεκα είναι με το μέτρος, στην ομπρός μεργιά ειν’ ο Πέτρος.
Πιάνει ο Παύλος τον Aντρέα, και οι άλλοι οι εννέα.
Φίλιππος τον Iωάννη και Θωμάς στη μέση πιάνει.
Τότε Mάρκος με καρδία, Σίμωνα και τον Mατθία.
Iάκωβος πιάνει Mατθαίο, κι άλλος το Bαρθολομαίο,
κι οι Προφήτες τραγουδούσι, ψάλλουν και κανοναρχούσι,
κι όπχοιος Παναγία κράζει, και Θεό πάντα λογιάζει.
O Δαβίδ παίζει την λύρα, Hσαΐας την κινύρα,
τ’ όργανον ο Zαχαρίας, άρπα παίζει ο Iερεμίας.
Kι η παρθένος η Mαρία, η αμόλυντος Kυρία,
έπεμψε για καλεστάδες, τέσσερεις Bαγγελιστάδες.
Tον Mατθαίον πρώτο βάνει, Πρόδρομο τον Iωάννη,
να καλέσουν και την Άννα, Iωακείμ και την Σωσάννα.
Eλισάβετ, Zαχαρία, την Mαγδαληνήν Mαρία,
τσ’ εβδομήκοντα Aποστόλους και τους αθλοφόρους όλους.
Στέφανο και των Mαρτύρων, τους χορούς των Aναργύρων,
ιεράρχες και οσίους και Αγίους δισμυρίους.
Mάρτυρα Aικατερίνη, Θέκλα και την Iουστίνη,
Παρασκευή, Aναστασία, την Aιγυπτία Mαρία.
Kι όλες με σπουδή κινούσι, την Παντάνασσα να βρούσι,
κι όποιος πάει στς Eκκλησίες, φεύγει από τες αμαρτίες.
Kι όποιος κάνει το Σταυρό του, άρματα έχει στο πλευρό του,
κι όποιος κάνει ελεημοσύνη, βρίσκει εκ Θεού ειρήνη.
Kι όποιος δεν κακολογήσει, εις τους ουρανούς θα οικήσει,
το λοιπόν και σεις παιδιά μου, κάνετε το θέλημά μου.
Το Θεό να αγαπούμε, και να το παρακαλούμε,
Στο Παράδεισο να μπούμε, και ποτέ μας να μη βγούμε.
βάλετε κρασί να πχιούμε, όλο υγεία όλο γειά
Όλο υγεία όλο γεια, καλορίζικα παιδιά!
Πρέπει να πούμε επίσης, πως το ζευγάρι για να μπει μέσα στο ναό να στεφανωθεί, το παίρνει αγκαζέ ο παπάς, σταματάει για λίγο στην πόρτα και τους ψυθιριζρι κάποια λόγια, και μετά πάνε και τους παντρεύει.
Στην εκκλησία μας απέξω γινόταν πολλά γλέντια είτε σε γάμους είτε σε μεγάλες γιορτές, Χριστούγεννα Πάσχα , της Παναγίας τον 15αύγουστο, και φυσικά του Αγίου Γεωργίου .
Στηνόταν πάγκοι στη σειρά, και τάβλες επάνω σε τρίποδα, που τα έστρωναν με τραπεζομάντηλα.
Γινόταν γλέντι με φαγοπότι έξω από το ναό, και στις εορτές υπήρχαν πάγκοι με μικροπωλητές.
Η εκκλησία μας ήταν κοντά και στα ειδωλολατρικά έθιμα, όπως ήταν ο κλήδωνας και οι απόκριες με τα καρναβάλια.
Ουδέποτε η εκκλησία τα σνομπάρισε, αντίθετα τα αποδέχτηκε, και μάλιστα γινόταν και σε αυτα γλέντι, με τον πρώτο να σέρνει το χορό, ο παπάς!
Οι παπάδες ήταν και μεσολαβητές σε τυχόν διαφορές συγχωριανών, και βοηθούσαν να επικρατούν πάντα οι καλοί, και οι λίγοι κακοί, να αισθάνονται πως είναι στο περιθώριο.
Κρατούσαν έτσι μονιασμένο το χωριό, ώστε όλοι να είναι αγαπημένοι μεταξύ τους.
Την ημέρα του Αγίου Γεωργίου, γινόταν πολύ όμορφα πράγματα.
Εκτός της περιφορά της εικόνας έξω από το ναό με άλογα, οι βοσκοί του χ χωριού έσφαζαν αρνιά και έκαναν αρτοκλασίες.
Ο κόσμος έτρωγε μεζέδες με πιλάφι, και έπινε κρασί.
Κείμενο – φωτογραφίες: Γεωργιος Χουστουλακης
Ακολουθήστε το Cretanmagazine στο Google News και στο Facebook
